Í lögum um réttindi og skyldur starfsmanna er gert ráð fyrir því að starfsmanni sem er að nálgast 70 ára aldur sé sagt upp störfum með formlegum hætti, sbr. 2. mgr. 43. gr. starfsmannalaga. Við meðferð máls og tilkynningu um starfslok þarf að gæta að ákvæðum í kjarasamningi um lengd uppsagnarfrests viðkomandi starfsmanns.

Dæmi: Starfsmaður hefur þriggja mánaða uppsagnarfrest. Hann verður 70 ára þann 5. maí. Starfslok hans ættu því að verða á mánaðamótum maí - júní. Til þess að tryggja starfslok hans á þessum tíma þarf að segja honum upp störfum í febrúar þannig að uppsagnarfresturinn verði liðinn í lok maímánaðar, þ.e. þrír heilir almanaksmánuðir (mars, apríl og maí).

Starfsmaður Reykjavíkurborgar lætur af starfi eigi síðar en um næstu mánaðarmót eftir að hann hefur náð 70 ára aldri án sérstakrar uppsagnar, sbr. grein 14.11 í kjarasamningi við Reykjavíkurborg.

Heimilt er yfirmanni að endurráða mann, sem náð hefur 70 ára aldri og látið hefur af föstu starfi hjá Reykjavíkurborg í annað eða sama starf á tímavinnukaupi, allt að hálfu starfi, án þess að það hafi áhrif á rétt hans til töku lífeyris. Starfsmaður, sem óskar að ráða sig til vinnu eftir 70 ára aldur samkvæmt þessum skilmálum, skal sækja um það skriflega til yfirmanns með 3ja mánaða fyrirvara.

Starfsmanni skal hafa borist svar innan mánaðar frá umsókn. Sé unnt að verða við ósk starfsmanns skal ráðning gilda í allt að tvö ár til fyrstu mánaðarmóta eftir að 72 ára aldri er náð, nema annar hvor aðili segi ráðningunni upp með þriggja mánaða uppsagnarfresti.

Ákvörðun um ráðningu skal tekin af borgarstjóra að fenginni umsögn yfirmanns. 

Starfsmaður lætur af starfi sínu næstu mánaðamót eftir að hann nær 70 ára aldri án sérstakrar uppsagnar.

Rétt er senda viðkomandi starfsmanni skriflega tilkynningu um starfslok vegna aldurs með þriggja til sex mánaða fyrirvara, sbr. grein 11.1.7.1 í kjarasamningi aðildarfélaga BHM og Sambands íslenskra sveitarfélaga.

Almennt er miðað við að á almennum vinnumarkaði starfi fólk fram að eftirlaunaaldri, sem getur verið misjafn eftir ákvæðum í ráðningarsamningi, mannauðsstefnu fyrirtækis eða öðru samkomulagi við viðkomandi starfsmann. Algengt er að fólk hefji töku lífeyris um 67 ára aldur en sumir starfa þó lengur og aðrir skemur.

Í kjarasamningi Samtaka atvinnulífsins (SA) og aðildarfélaga BHM er ekki mælt fyrir um starfslok vegna aldurs með sama hætti og hjá ríki og sveitarfélögum. Af því leiðir að almenn ákvæði um uppsögn ráðningarsamnings og uppsagnarfrest gilda, sbr. grein 5.3. 

Reiknivél fyrir verð á útseldri vinnu

Spurt og svarað um sjúkradagpeninga Sjúkrasjóðs

Spurt og svarað um sjúkradagpeninga Styrktarsjóðs

Reykjavíkurborg og önnur sveitarfélög

Hvíldartímareglur, dagleg og vikuleg hvíld

Áreitni og ofbeldi í garð starfsfólks

Opinber hlutafélög og sjálfseignarstofnanir

Skylt er að veita starfsmanni áminningu og gefa honum færi á að bæta ráð sitt áður en honum er sagt upp störfum ef uppsögn á rætur að rekja til brota á stafsskyldum. Annars er ekki skylt að gefa starfsmanni kost á að tjá sig um ástæður uppsagnar áður en hún tekur gildi, þar á meðal ef uppsögn stafar af öðrum ástæðum, svo sem þeirri að verið sé að fækka starfsmönnum vegna hagræðingar í rekstri stofnunar. 

Sérstakar málsmeðferðarreglur gilda um andmælarétt og áminningu. Félagsfólki er bent á að hafa samband við sitt stéttarfélag ef mál er komið í farveg mögulegra starfsloka.

Forstöðumaður stofnunar hefur rétt til að segja starfsmanni upp störfum að uppfylltum þeim skilyrðum sem mælt er fyrir um í lögum um réttindi og skyldur opinberra starfsmanna. 

Í kjarasamningum aðildarfélaga BHM við Samband íslenska sveitarfélaga er kveðið á um þá meginreglu að óheimilt er að segja starfsmanni upp án málefnalegra ástæðna. Viðeigandi ákvæði stjórnsýsluréttar gilda um meðferð slíkra mála. 

Þetta er andstætt við það sem gildir um opinbera starfsmanna sem eiga rétt á fá skriflegan rökstuðning fyrir uppsögn samkvæmt lögum um réttindi og skyldur opinberra starfsmanna, kjarasamningum og stjórnsýslulögum. 

Samkvæmt kjarasamningi BHM og Samtaka atvinnulífsins (SA) á starfsmaður hins vegar rétt á viðtali um starfslok sín og ástæður uppsagnar. 

Á hinum almenna vinnumarkaði er meginreglan sú að vinnuveitanda er ekki skylt að tilgreina ástæðu uppsagnar eða rökstyðja hana með vísan til málefnalegra sjónarmiða. 

Ýmsar ástæður búa að baki sérákvæðum laga og kjarasamninga sem takmarka uppsagnarrétt atvinnurekanda, s.s. félagsbundið hlutverk trúnaðarmanna stéttarfélaga, jafnrétti kynja á vinnumarkaði og virðing fyrir mannréttindum fólks. Hin lögbundna ráðningarvernd gildir jöfnun höndum um starfsfólk ríkisins og sveitarfélaga sem og starfsfólk fyrirtækja á almennum vinnumarkaði. 

Ákveðnir hópar launafólks njóta sérstakrar verndar gegn uppsögn ráðningarsamnings. 

Lok starfsævinnar

Ríkið

Reykjavíkurborg

Sveitarfélög

Almennur vinnumarkaður

Lok starfs­æv­innar

Ríkið

Reykjavíkurborg

Sveitarfélög

Almennur vinnumarkaður

Lok starfsævinnar